زمین‌شناسی، سنگ‌شناسی و تحولات ماگمایی سنگ‌های آتشفشانی ائوسن در منطقه آق‌داغ، شمال خاوری ابهر

منطقۀ بررسی شده در بردارندۀ گدازه­ها و سنگ­های ولکانوکلاستیک با ترکیب بازالتیک­آندزیت، آندزیت، تراکی­آندزیت، تراکیت، تراکی داسیت، داسیت و ریولیت-ایگنیمبریت hsj که در پنج مرحله و در محیط آب‌دار تا خشکی فوران یافته‌اند. همۀ سری­های آتشفشانی به‌وسیلۀ توده­های نیمه‌عمیق اسیدی جوان­تر قطع شده­اند. سنگ­های آتشفشانی با ترکیب حدواسط-اسیدی، شواهد اختلاط و آمیختگی ماگمایی را در خود ثبت کرده­اند. در نمودار­های تمایز ماگمایی، گدازه­های بررسی شده، ویژگی­های کالک­آلکالن، کالک­آلکالن پتاسیم بالا و شوشونیتی دارند. در نمودارهای عنکبوتی، نمونه­های بازیک-حدواسط از الگوی کمان قاره­ای و نمونه­های اسیدی از الگوهای ریولیت پرآلومینوس و پوستۀ بالایی تبعیت می‌کنند. الگوهای عناصر نادر خاکی و نمودارهای عنکبوتی سنگ­های آتشفشانی، غنی­شدگی از LREE و LILE در مقایسه با HREE و تهی­شدگی واضح از HFSE (شامل Nb، Ta، Ti) را نشان می­دهند که از ویژگی­های مناطق فرورانش است. به‌دنبال برخورد پلیت عربی با صفحه ایران و کوتاه­شدگی البرز طی ائوسن و به‌دنبال آن پدیدۀ دیلامینیشن لیتوسفر، گوشته لیتوسفری زیرقاره­ای (SCLM) منطقه شروع به ذوب‌بخشی کرد. مذاب حاصل در پوستۀ بالایی تجمع یافته و حجره­های ماگمایی کم‌عمق ایجاد کرد و ذوب‌بخشی پوستۀ بالایی ماگمای اسیدی را به‌وجود آورد. اختلاط و آمیختگی ماگمایی نقش مهمی در ایجاد سنگ­های آتشفشانی با ترکیب بازیک-حدواسط داشته است.